بورس

بازار بورس یک بازار رسمی مالی در ایران است که در آن انواع اوراق بهادار و برخی کالاها معامله می شود. سال هاست که خبری از خرید و فروش سهام در ساختمان بورس به صورت فیزیکی نیست. تقریبا تمامی فرآیندها از ثبت بورس تا خرید و فروش سهام به صورت آنلاین انجام می شود.

آمارها نشان می دهد در سال 1401 تعداد کدهای صرافی صادر شده در سامانه سجام به بیش از 60 میلیون عدد رسید. از این تعداد بیش از 37 میلیون کد در بازار فعال هستند. بنابراین به جرات می توان گفت که بورس یک بازار مالی فراگیر در ایران است. همین موضوع باعث شد تا در مقاله ای جامع به این سوال که بورس چیست و چگونه وارد بورس شویم پاسخ دهیم.

بورس چیست؟

ابتدا به این سوال که بورس چیست به زبان ساده پاسخ می دهیم. فلسفه وجودی بازار سهام اساسا تامین مالی شرکت ها و پروژه ها در یک کشور معین است. بدین ترتیب شرکت ها با عرضه سهام خود در بورس، سرمایه های خرد و کلان را از واحدهای اقتصادی دریافت می کنند. میزان این وجوه صرف تحقق اهداف و برنامه های توسعه شرکت ها و پروژه ها می شود. کسانی که سهام را در بورس می خرند، مالک بخشی از شرکت ها می شوند. بنابراین در سود و زیان ناشی از فعالیت شرکت ها مشارکت می کنند.

سهامداران شاغل در بورس باید به دنبال کسب سود از تغییر ارزش سهام شرکت ها باشند. واضح است که سرمایه گذاری در بورس همیشه سودآور نیست. اما تجربه نشان می دهد که شاخص بورس در کشور ما در بلند مدت همواره روند صعودی داشته است. به عنوان مثال در دهه گذشته یعنی از سال 1390 تا 1400 شاخص بورس ایران حدود 5000 درصد رشد کرد. این عدد را با نرخ بازده سایر بازارهای داخلی مانند طلا، مسکن، دلار و غیره مقایسه کنید.

انواع بورس در ایران

تا اینجا به این موضوع پرداختیم که بورس چیست و ماهیت آن چیست. در مقدمه اشاره کردیم که دارایی های مختلفی از اوراق بهادار گرفته تا برخی کالاها در بورس خرید و فروش می شود. هر کشوری بازارهای خاصی را برای تجارت دارایی های مختلف در بورس ایجاد می کند. بازار سهام ایران نیز به همین شکل ساختار یافته است.

در بازار سهام در کشور ما چهار نوع بازار تعریف می شود که عبارتند از:

بورس اوراق بهادار

بورس  اوراق  بهادار قلب بازارهای مالی در ایران است. در قالب این بازار خرید و فروش سهام شرکت های سهامی و اوراق مشارکت انجام می شود. هر یک از شرکت های حاضر در این بازار فرآیندی را برای اخذ تاییدیه بورس تهران طی کرده اند. سپس نماد رسمی شرکت در تابلوی معاملات بورس درج می شود و سهامداران می توانند سهام آن را خرید و فروش کنند.

نمادهای فعال در بورس به سه دسته تقسیم می شوند. متأسفانه بسیاری از سرمایه گذاران تازه کار به این سوال مهم توجه نمی کنند. در حالی که برای ارزیابی ارزش سرمایه گذاری در نمادهای مختلف، باید بدانید که در کدام دسته قرار می گیرند. این طبقه بندی بر اساس اندازه سهام شناور، مدت فعالیت، سرمایه ثبت شده، وضعیت سودآوری صورت های مالی شرکت ها و غیره است.

فرا بورس

پس از پاسخ به این سوال که انواع بورس چیست، نوبت به معرفی بازار فرا بورس می رسد. همانطور که مشاهده کردید، شرکت ها برای پذیرش در بورس باید شرایط خاصی را داشته باشند. برخی از شرکت ها به دلایل مختلف نمی توانند شرایط حضور در بورس را داشته باشند.

برای فهرست این دسته از شرکت ها، بازار دیگری به نام فرا بورس ایجاد شده است. شرایط پذیرش در فرا بورس نسبتا راحت تر است. در مقاله ای جداگانه باید به این سوال پاسخ دهیم که بازار فرا بورس چیست و چه ویژگی هایی دارد. لازم به ذکر است خرید و فروش سهام شرکت های فرا بورس تفاوت چندانی با بورس ندارد. همچنین به مرور زمان ممکن است نمادهای مختلفی بین بورس و فرا بورس معامله شود.

بورس کالا

در ماه های اخیر و از زمان عرضه خودرو در بورس کالا، فعالان این بازار افزایش یافته و در کانون توجه رسانه ها قرار گرفته است. تولیدکنندگان محصولات خود را از طریق بورس کالا عرضه می کنند. قیمت گذاری در بورس کالا معمولا به صورت کارشناسی و با تعیین حداقل قیمت انجام می شود. سپس مکانیسم عرضه و تقاضای بازار تعیین می کند که کالاهای مختلف با چه قیمتی خرید و فروش می شوند. اجناس مختلفی مانند خودرو، طلا، سکه، مس، زعفران، پسته و ... در بورس کالا موجود است. بورس کالا برای جمع آوری بازار سیاه و ایجاد شفافیت در قیمت کالاهای مختلف فعالیت می کند.

بورس انرژی

بورس انرژی چهارمین زیر مجموعه بورس ایران است. این بازار مشابه بازار سهام است. با این تفاوت که در خرید و فروش حامل های انرژی و همچنین اوراق بهادار بر اساس آن ها تخصص دارد. در این بازار قیمت حامل های انرژی و محصولات پتروشیمی از طریق مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین می شود.

کد بورس

کد  بورس  برای هر معامله گر سهام با کد  ملی یکسان است. بدون داشتن کد  بورسی نمی توانید وارد این بازار شوید. حتما این سوال را در مورد نحوه دریافت کد صرافی داشته اید. برای دریافت این کد باید در سامانه سجام ثبت نام کنید. در گذشته بخشی از مراحل ثبت نام سجام به صورت حضوری و بخشی دیگر به صورت حضوری انجام می شد. اما در حال حاضر مراحل ثبت نام 0 تا 100 سجام به صورت اینترنتی انجام می شود. پس از تکمیل ثبت نام با سجام، کد مبادله ای شما صادر می شود.

انتخاب کارگزاری بورس

کلیه معاملات  بورس به صورت آنلاین انجام می شود. بنابراین باید از پلتفرم های رسمی معاملاتی مرتبط با هسته معاملاتی سهام استفاده کنید. این پلتفرم های معاملاتی به عنوان کارگزاران سهام شناخته می شوند. در مقاله ای جداگانه به این سوال پاسخ دادیم که کارگزاری بورس چیست و در انتخاب آن به چه معیارهایی باید توجه کرد. کارگزاران رسمی سهام زیادی در کشور وجود دارند. با کمی تحقیق می توانید بهترین کارگزار بورس را انتخاب کنید. پس از آن، باید یک حساب ویژه در شرکت کارگزاری باز کنید.

سهام عدالت در بورس

بسیاری از مردم می پرسند که سابقه سهام در بورس چیست؟ چه کسانی مشمول دریافت سهام هستند و چگونه باید سود سهام را دریافت کرد؟ به زبان ساده، حقوق صاحبان سهام سبدی از سهام تعدادی از شرکت های دولتی است. برای اجرای اصل 44 قانون اساسی، دولت برای کاهش تصرف بنگاه های اقتصادی و توزیع عادلانه ثروت بین اقشار کم برخوردار جامعه، سهام داری را تعیین کرده است.

خرید خودرو در بورس کالا

چند ماهی است که برخی از محصولات شرکت های خودروسازی داخلی و همچنین خودروهای وارداتی از طریق بورس کالا به کشور عرضه می شود. اقدامی که موافقان و مخالفان جدی دارد. اما تجربه ثابت کرده است که عرضه خودرو در بورس کالا به کاهش فاصله قیمتی بازار و کارخانه کمک می کند. برای خرید خودرو در بورس کالا علاوه بر داشتن کد بورسی باید در سامانه انحصاری بورس کالا نیز ثبت نام کنید.

تحلیل تکنیکال در بورس

وقتی صحبت از تصمیمات سرمایه گذاری می شود، افکار اولیه اکثر افراد حول فروش، درآمد یا ترازنامه شرکت متمرکز می شود تا ارزش آن را ارزیابی کند. تحلیل ‌های مبتنی بر رویداد مانند پیش‌ بینی رشد فروش، کاهش تولید نفت یا تغییر ذائقه مصرف ‌کننده بر اساس تحلیل ‌های بنیادی است. در این مرحله ممکن است این سوال پیش بیاید که تحلیل تکنیکال چیست و چگونه روند آینده را پیش بینی می کند. تحلیل تکنیکال بر نمودارهای قیمت تاریخی تمرکز دارد. تحلیل تکنیکال مطالعه عملکرد بازار با استفاده از نمودارهای قیمت برای شناسایی روندهای بازار یا قیمت ها در آینده است.

به عبارت دیگر، تحلیل تکنیکال پیش ‌بینی رفتار قیمت آتی یک دارایی بر اساس رفتار گذشته آن دارایی است. معامله گران فنی معتقدند که عملکرد قیمت فعلی یا گذشته دارایی ها در بازار قابل اطمینان ترین شاخص عملکرد قیمت آتی است. تحلیلگران فنی به دنبال اندازه گیری ارزش ذاتی یک اوراق بهادار نیستند. آن ها از نمودارها و ابزارهای ویژه برای شناسایی الگوهایی استفاده می کنند که ممکن است قیمت های آینده را نشان دهند. تحلیلگران فنی بر این باورند که عملکرد تاریخی سهام و بازارها نشانه عملکرد آتی است.

تحلیل تکنیکال یک اصطلاح کلی برای انواع مختلف استراتژی است که به تفسیر عملکرد قیمت یک سهام یا بازار می پردازد. بیشتر تحلیل های تکنیکال بر تعیین ادامه روند یا معکوس شدن آن تمرکز می کنند. تحلیلگران فنی ممکن است بر اساس خطوط روند، نمودار های کندل استیک یا سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال کار کنند. اکثر تحلیلگران فنی از ترکیبی از ابزارها برای شناسایی نقاط ورود و خروج احتمالی در معاملات استفاده می کنند.

 تحلیل فاندامنتال بورس

«تحلیل بنیادی» یا «تحلیل بنیادی» (Fundamental Analysis) روشی برای سنجش ارزش ذاتی اوراق بهادار با بررسی عوامل اقتصادی و مالی مرتبط با آن است. تحلیلگران بنیادی هر چیزی را که می تواند بر ارزش سهام تاثیر بگذارد مطالعه می کنند.از عوامل کلان اقتصادی مانند وضعیت اقتصادی و شرایط صنعت گرفته تا عوامل اقتصاد خرد مانند اثربخشی مدیریت شرکت.

هدف نهایی تحلیل بنیادی رسیدن به قیمتی است که سرمایه گذار بتواند با قیمت فعلی اوراق بهادار مقایسه کند و بفهمد که آیا اوراق بهادار کمتر از ارزش گذاری شده یا بیش از حد ارزش گذاری شده است. تحلیل فاندامنتال معمولاً از دیدگاه کلان تا خرد انجام می شود تا اوراق بهاداری که در بازار به درستی قیمت گذاری نشده اند شناسایی شوند.

تحلیل بنیادی از داده های عمومی برای تخمین ارزش یک سهام یا انواع دیگر اوراق بهادار استفاده می کند. به عنوان مثال، یک سرمایه گذار ممکن است با بررسی عوامل اقتصادی مانند نرخ بهره و وضعیت کلی اقتصاد، تحلیل بنیادی را برای تعیین ارزش اوراق قرضه انجام دهد.

یکی از مفروضات اساسی تحلیل بنیادی این است که قیمت فعلی سهام اغلب ارزش شرکت را به عنوان داده های در دسترس عموم منعکس نمی کند. فرض دوم این است که ارزش منعکس شده توسط عوامل بنیادی شرکت به احتمال زیاد به ارزش واقعی سهام نزدیکتر است.

تحلیلگران اغلب از این ارزش واقعی مفروض به عنوان ارزش ذاتی یاد می کنند. با این حال، باید توجه داشت که استفاده از عبارت "ذاتی" در ارزش گذاری سهام معنای متفاوتی نسبت به سایر زمینه ها مانند معاملات اختیار معامله دارد. محاسبه ارزش ذاتی استاندارد در قیمت گذاری گزینه استفاده می شود. با این حال، تحلیلگران از مدل ‌های پیچیده مختلف برای رسیدن به ارزش ذاتی سهام استفاده می ‌کنند. هیچ فرمول واحد و مورد قبول جهانی برای تعیین ارزش ذاتی سهام وجود ندارد.

به عنوان مثال ممکن است سهام یک شرکت 200 هزار تومان معامله شود و پس از بررسی دقیق شرکت، یک تحلیلگر تشخیص دهد که باید 240 تومان ارزش داشته باشد. تحلیلگر دیگری تحقیق می کند و تعیین می کند که ارزش سهام باید 260 تومان باشد. بسیاری از سرمایه گذاران میانگین ارزش چنین برآورد هایی را در نظر می گیرند و مثلاً در این مورد خاص، ارزش ذاتی سهام ممکن است نزدیک به 250 تومان باشد. سرمایه گذاران اغلب مایل به خرید سهامی هستند که به میزان قابل توجهی کمتر از ارزش ذاتی خود معامله می شوند.این منجر به فرض سوم در تحلیل بنیادی می شود: بازار سهام در بلند مدت عوامل بنیادی را منعکس می کند. مسئله این است که هیچ کس نمی داند "دراز مدت" واقعا چقدر طولانی است.

مزایای بورس از دیدگاه کلان

بورس می تواند پس اندازهای خرد و راکد سرمایه گذاران خرد را جمع آوری کرده و در تولید و تامین مالی موسسات تولیدی، کارخانجات و بنگاه ها به کار گیرد و موجب رشد اقتصادی کشور شود. از دیگر مزایای بورس می توان به کنترل عرضه پول، نقدینگی و تورم اشاره کرد. به عنوان مثال وقتی حجم نقدینگی در کشور افزایش می یابد، دولت می تواند با فروش سهام و انتشار اوراق، نقدینگی زیادی را در جامعه جذب کند. بنابراین می تواند از تورم بیشتر در کشور جلوگیری کند.

کلام آخر:

در این مقاله از کافه طلا به بررسی این موضوع پرداخته ایم که بورس چیست و چگونه وارد بازار سهام شویم. در خاتمه ذکر این نکته مهم ضروری است که فعالیت بازارهای مالی مانند بورس همواره با ریسک همراه است. از این رو، باید با احتیاط و همچنین دانش فنی مناسب تحلیل تکنیکال و بنیادی وارد این بازار شوید. از طرفی بازارهای مالی برای کسانی که می خواهند یک شبه صد سال به دست بیاورند معمولا تبدیل به کوره هایی می شود که تمام سرمایه آنها را از بین می برد. بنابراین با ارتقای دانش و همچنین داشتن صبر، به یک معامله گر موفق تبدیل خواهید شد.